**
Mentha spicata (Δυόσμος)
**
Ν’ ο δυο’ κούκλα μ’ ν’ ο δυο' ν’ ο δυόσμος κι ο βασιλικός και το μακεδονήσι πάν’ τα ματάκια μ’ βρύση. Παραδοσιακό της Θεσσαλίας
Ιστορία
Στην αρχαιότητα το χρησιμοποιούσαν κατά της χολέρας και ως αντιεμετικό. Ο Διοσκουρίδης το συνιστούσε σε κατάπλασμα για τους πονοκεφάλους. Το αφέψημα του χρησίμευε ως αντισυλληπτικό, όταν με κάποιο βύσμα το διοχέτευαν στον κόλπο της γυναίκας μετά τη συνουσία. Αν οι κλειδώσεις μας πονάνε από ρευματισμούς δεν έχουμε παρά να τις τρίψουμε με φρέσκα φύλλα. Στο Μεσαίωνα, επειδή πίστευαν ότι είναι αφροδισιακό και προκαλούσε ερωτική επιθυμία , το απαγόρευαν στους στρατιώτες, γιατί αδυνάτιζαν και δεν πολεμούσαν με τον ίδιο ζήλο και ρώμη.
Βοτανική Ταξινόμηση
Mentha spicata L. Συν. M. viridis auct., Spearmint, Gardenmint Είναι ο «Ηδυόσμος ο Ήμερος» του Διοσκουρίδη και η «Μίνθα» ή «Μίνθη» του Θεόφραστου. Η ονομασία Δυόσμος προέρχεται από την παραφθορά της λέξης ηδυόσμος (ευχάριστη οσμή). Κύρια χαρακτηριστικά αναγνώρισης: Είναι ριζωματώδες, πολυετές, ποώδες φυτό ύψους 70 εκ. ή περισσότερο. Έχει πράσινο βλαστό τετράγωνης διατομής και φύλλα ωοειδή-λογχοειδή, με πριονωτά χείλη. Τα άνθη έχουν χρώμα ιώδες και φέρονται σε πυκνούς σπονδύλους προς την κορυφή του κύριου βλαστού και των κλαδιών του. Υπάρχουν πολλοί χημειότυποι Δυόσμου και ως εκ τούτου το άρωμα του δεν είναι σταθερό αλλά ποικίλει στις διάφορες περιοχές που αυτοφύεται ή καλλιεργείται. Καταγωγή, ενδιαίτημα και οικολογία: Κατάγεται από την Ιταλία, τις Βαλκανικές χώρες, τη Τουρκία, την Κύπρο και τις χώρες της Μέσης Ανατολής. Έχει εγκλιματιστεί σε πολλές χώρες όλων των Ηπείρων. Ενδιαίτημα του είναι τα σκιερά και υγρά εδάφη όλων των τύπων. Ανέχεται και αρέσκεται σε ολοήμερο φώς, αλλά αυτοφύεται περισσότερο συχνά σε σκιερές τοποθεσίες, λόγω του ότι τα σκιαζόμενα εδάφη διατηρούν υγρασία. Πολλαπλασιασμός: Πολλαπλασιάζεται με σπόρο, ριζώματα και τρυφερά μοσχεύματα. Ο πολλαπλασιασμός μπορεί να γίνει με όλους τους τρόπους, οποιαδήποτε εποχή του έτους. Εκτός από τον χειμώνα.
Χρησιμοποιούμενα μέρη
Λαχανευόμενα μέρη, εποχή συλλογής και τρόπος κατανάλωσης: Λαχανεύονται τα φύλλα του όλες τις εποχές του έτους εκτός από το χειμώνα. Χρησιμοποιείται ως μυρωδικό σε χορτόπιτες και σε κρεατομαγειρέματα και έχει συνεισφορά κυρίως στη γεύση και το άρωμα της τροφής και όχι τη θρέψη. Είναι σπάνιο φυτό και συνήθως δεν αναζητείται στη φύση. Σήμερα για αρτυματική χρήση και ιδία κατανάλωση καλλιεργείται συνήθως σε έκταση 1-2 τ.μ. στους οικιακούς κήπους, όλων των χωρών της γης, Καλλιεργείται επίσης και σε συστηματικές καλλιέργειες για νωπή ή ξηρή δρόγη και για εξαγωγή αιθέριου ελαίου στη Ρωσία, Γερμανία, Αγγλία και ΗΠΑ.
Φαρμακευτικές ιδιότητες
Η μεντόλη είναι το κυρίαρχο πτητικό συστατικό έχει αντισηπτικές ιδιότητες (ενάντια ε΄όλα τα μικρόβια, γραμ θετικά και αρνητικά), βελτιώνει τη πέψη και δρα αναλγητικά. Η μεντόλη δίνει στον δυόσμο την χαρακτηριστική γεύση ενώ είναι ταυτόχρονα αναψυκτική και θερμαντική. Οι αγιορείτες θεωρούσαν ότι έχει αντισπαμωδικές, στυπτικές, ηρεμιστικές και χωνευτικές ιδιότητες. Το συνιστούσαν για δερματοπάθειες, ρευματισμούς και τέτανο. Επίσης η λαική παραδοσιακή ιατρική το χρησιμοποιούσε για στομαχόπονους, δυναμωτικό, δυσπεψία, διάρροια, αυπνίες, κράμπες, ξερόβηχα, λόξυγκα, τονωτικό του συκωτιού και διουρητικό. Επιπρόσθετα θεωρείται ευεργετικός σε έλκη, στη χολή στην αναπνοή, είναι εφιδρωτικός, κατά των αερίων, κατά της πέτρας της ουροδόχου κύστη, κατά της κατακράτησης ούρων, κατά των φλεγμονών των νεφρών και της κύστης και κατά των εμετών της εγκυμοσύνης. Το έγχυμα Δυόσμου δρα αντανακλαστικά διαστέλλοντας τα στεφανιαία αγγεία, βελτιώνοντας την καρδιακή λειτουργία και κατεβάζει την υψηλή πίεση, βοηθώντας και την εναλλαγή του αίματος στα τριχοειδή αγγεία. (1 κουταλάκι του τσαγιού σκεύασμα σε 1 ποτήρι βραστό νερό, αφήνεται 30 λεπτά και πίνεται ½ ποτήρι 2-3 φορές την ημέρα).
Εφαρμογές
Το τσάι του φυτού αφού σουρωθεί κρυώσει και προστεθεί λίγο μέλι και μία εσάνς γλυκάνισο πίνεται κατά των δυνατών κολικών (1 κουταλάκι κάθε λίγο). Το ίδιο τσάι είναι αντιεμετικό και κατά της κράμπας, νευρικών σπασμών και κόπωσης. Εξωτερικά τα φύλλα καταπραΰνουν τους πόνους από αρθρίτιδα και ρευματισμούς, αν γίνουν εντριβές με αυτά στα μέρη που πάσχουν. Σκόνη δυόσμου χρησιμοποιούνταν κατά των αποστημάτων. Ο κοπανισμένος δυόσμος και τοποθετημένος σε κατάπλασμα στο στήθος είναι κατά του πρηξίματος από γάλα. Συνδυάζεται καλά με φασκόμηλο, γλυκάνισο και άνιθο σε κολικούς των εντέρων. Σε κολικούς του συκωτιού χρησιμοποιείται μόνο του ή σε συνδυασμό με τον ταραξάκο. Στο αφέψημα του δυόσμου (2 κουταλάκια του φαγητού σε 1 ποτήρι νερό) πλένονται τα παιδιά με ραχιτισμό και χρυσή και τους δίνεται να πίνουν έγχυμα για τα σπυριά και την φαγούρα. Είναι ευεργετικός κατά των παθήσεων στο δέρμα (πλύσεις ή κατάπλασμα) και φρέσκα φύλλα σε κομπρέσες κατά του πονοκεφάλου. Όταν προστίθεται σε φρέσκο γάλα αποτρέπει το ξίνισμα, Χρησιμοποιείται ως φυσικό εντομοαπωθητικό.
Βιβλιογραφία
Βότανα της Κρήτης Αντώνης Αλιμπέρτης Οδηγός Βοτανοθεραπείας David Hoffman Τα βότανα στην Τρίτη χιλιετία και η χρήση τους στην οικογένεια Χρήστος Κάτσης Λαχανικά από τον κήπο του θεού Θεόδωρος Κουτσός 200 βότανα και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες Ρούλα Γκόλιου 150 βότανα για 150 χρόνια ζωής Κανέλλος Κατσάμπουλας Πατερ Παίσιος Βότανα που θεραπεύουν ασθένειες